معنای قدر
اساساً قدر به معنای اندازهگذاری است و ظاهراً منظور قرآن کریم از گذاردن نام قدر بر این شب پرعظمت، تعیین و مشخص کردن جزئیات امور مربوط به تمامی مخلوقات در آن میباشد. به بیان روشنتر در این شب، حوادث و اتفاقات مانند مرگ و زندگی، سعادت و شقاوت، رزق و روزی و ... برای انسانها و حوادث طبیعی جاری شدن سیل، وقوع زمین لرزه و ... در رابطه با سایر کاینات معین و مشخص میگردد.آیه شریفه سوره دخان هم در توصیف شب قدر، این مطلب را تأیید میکند. خداوند متعال در این آیه میفرماید: "در آن شب هر حادثهای که باید واقع شود خصوصیاتش مشخص و معین میشود."
با دانستن عظمت فوق العاده و خیرات و برکات فراوان شب قدر، این سؤال به ذهن خطور میکند که آیا شب قدر یک شب خاصی در طول تاریخ بوده است یا امروزه نیز شب قدری وجود دارد و میتوان از برکات چنین شبی بهرهمند شد و آن را درک نمود؟
بجاست که پاسخ خود را در آیات مختلف قرآن کریم که به بیان ویژگیها و اتفاقات شب قدر اختصاص دارد، جستجو کنیم. با دقت در این آیات درمییابیم هنگامی که قرآن کریم به وقایع شب قدر از جمله نزول ملائک و تقدیر امور در آن شب اشاره میکند، آنها را به صورت افعال مضارع که در زبان عربی نشان دهنده استمرار و تداوم است، بیان مینماید. پس بدین ترتیب مشخص میشود که شب قدر استمرار دارد و محدود به زمانی خاص در گذشته و یا یک شب معین در یک سال به خصوص نیست، بلکه با گذر زمان به طور مستمر تکرار میشود و در عصر حاضر نیز چنین شبی وجود دارد و وقایع گوناگون آن (نظیر نزول ملائک، تقدیر امور و ...) نیز هم اکنون نیز به وقوع میپیوندد. اما با قدری تأمل بیشتر در آیات قرآن کریم جزئیات بیشتری درباره چگونگی این استمرار و بازههای زمانی تکرار این شب به دست میآید. از ظاهر کلام قرآن این گونه استفاده میشود که شب قدر در ماه مبارک رمضان قرار دارد (این مطلب در قسمتهای بعد بیشتر مورد بررسی قرار خواهد گرفت). پس همانگونه که ماه مبارک رمضان در هر سال وجود دارد و تکرار میشود، شب قدر نیز هر ساله تکرار میگردد. بدین ترتیب این امکان وجود دارد که حتی امروزه و در هر سال نیز بتوان از برکات فراوان و مواهب گوناگون الهی در این شب، به تناسب همت و توجه خویش بهرهمند شد.
با توجه به آیات سوره قدر میتوان به فضیلتهای شب قدر پی برد:
۱. قرآن در آن نازل شده است.
۲. عبادت و احیای آن معادل بیش از هزار ماه است.
۳. خیرات و برکات الهی در آن شب نازل میشود.
۴. رحمت خاص خدا شامل حال بندگان میگردد.
۵. فرشتگان و روح در آن شب نازل میگردند.
شب قدر از شبهای مقدس و متبرک اسلامی است. خداوند در قرآن مجید از آن به بزرگی یاد کرده و سورهای نیز به نام «سوره قدر» نازل فرموده است. در تمام سال، شبی به خوبی و فضیلت شب قدر نمیرسد. این شب، شب نزول قرآن، شب فرود آمدن ملائکه و روح نیز نام گرفته است. عبادت در شب قدر برتر از عبادت هزار ماه است. در این شب، مقدرات یک سال انسانها و روزیها، عمرها و امور دیگر مشخص میشود. ملائکه در این شب بر زمین فرود میآیند، نزد امام زمان(عج) میروند و آنچه را برای بندگان مقدر شده بر ایشان عرضه میدارند. شبزندهداری و تلاوت قرآن و مناجات و عبادت در این شب، بسیار توصیه و تأکید شده است.
عظمت و فضیلت این شب بر سایر شبها را از این امور میتوان به دست آورد:
۱) آمرزش گناهان: پیامبر خدا(ص) در تفسیر سوره «قدر» فرمودند:
«هر کس شب قدر را احیا بدارد و مؤمن باشد و به روز جزا اعتقاد داشته باشد، تمامی گناهانش آمرزیده میشود.»
۲) قلب رمضان: امام صادق(ع) فرمودند:
«از کتاب خدا استفاده میشود که شماره ماههای سال نزد خداوند، دوازده ماه است و سرآمد ماهها ماه رمضان است و قلب ماه رمضان لیلة القدر است.»
۳) نزول قرآن: طبق روایات، مجموع قرآن در شب قدر دفعی و یکباره بر پیامبر (ص) نازل شده است. این نزول دفعی و یکباره قرآن است، اما نزول تدریجی قرآن طی 23 سال دوران نبوت پیامبر گرامی(ص) به صورت الفاظ نازل شده است.
۴) برتر از هزار ماه: نزول همهی ملائکه و روح در شب قدر بر زمین و سلام دادن بر بندگان خدا نشانه شرافت آن بر هزار ماه است. امام باقر(ع) فرمودند:
«عمل صالح در شب قدر از قبیل نماز، زکات و کارهای نیک دیگر بهتر است از عمل در هزار ماهی که در آن شب قدر نباشد.»
فرصت شب قدر را غنیمت بدانیم
شب قدر فرصتی است زرین و طلایی برای شستشوی آینه دل. این شب بهترین فرصت است تا خوبیها را جایگزین بدیها، صلح و صفا را جایگزین اختلاف و تفرقه، احسان و نیکی را جایگزین ظلم و ستم، احسان به والدین را جایگزین عاق والدین و صله رحم را جایگزین قطع رحم نماییم. نیکو و شایسته است با صدقات قدمی در جهت آبادانی خانه آخرت برداریم و با اعمال نیک و خیر، ثواب دو چندان ببریم.
در شب قدر که شبزندهداری میکنیم، خداوند نام ما را در گروه نیکبختان ثبت میکند و آتش جهنم را بر ما حرام میسازد. آیا توفیقی بالاتر از این هست که آتش جهنم بر ما حرام شود و به خدا نزدیکتر شویم؟
دعاهای شبهای رمضان مجموعهای است روشنیبخش که با تکرار تلاوت آنها، آموزشهای آنها به صورت هدفهایی برای ما در میآیند. پس هنگام خواندن این ادعیه شایسته و بهتر است مفهوم آنها را نیز همواره مدنظر داشته باشیم و با تلاش و کوشش به سوی این هدفهای مطرحشده در دعاها گام برداریم.
دیدگاه امام صادق در مورد شبهای قدر (لیله القدر )چیست؟
شبهای قدر در اسلام از اهمیت و فضیلت بالایی برخوردار هستند. شبهایی که تلاوت هر آیه برابر است با ثواب دهها ایه در ایام و شب های دیگر. احادیث بسیاری در رابطه با فضیلت و اهمیت این شبها نقل شده است که در بخشی از آن امام صادق (ع) به اهمیت این شبها تاکیید بسیار دارند.
احادیث در مورد شب قدر به فرمودهی امام صادق
امام صادق(ع) قلب ماه رمضان و آغاز سال یعنی حسابرسی اعمال را «لیلة القدر» دانسته اند و فرمودند که شب نوزدهم برآورد اعمال، شب بیست و یکم تصویب اعمال و شب بیست و سوم زمان تنفیذ اعمال است.
روزه و توجه به ماه مبارک رمضان، قرآن خواندن در این ماه، صله رحم و افطاری دادن جزو سیره همه ائمه (ع) محسوب میشود.
امام صادق (ع) فلسفه روزه داری را براساس احادیث شان دوری از خواهشهای نفسانی، پاکی دل، اعضا و جوارح، شکرگزاری از نعمت های خداوند، خشوع در برابر درگاه الهی، از بین رفتن شهوات و زیاد شدن حسنات به شمار میآورند و میفرمایند:اذا صمت فلیصم سمعک و بصرک و شعرک و جلدک:آنگاه که روزه می گیری باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه دار باشند (یعنی از گناهان پرهیز کند.)
اهمیت شب قدر به چیست؟
به احتمال قوی اهمیت این شب به اهمیت حوادثی است که در آن اتفاق افتاده است و به تبع آن در آن اتفاق میافتد. مهمترین اهمیت ماه رمضان در این است که قرآن کریم، و حتی، (بنابر برخی روایات) دیگر کتب آسمانی، در یکی از شبهای آن نازل شده است.برکت این حادثه چنان وسیع است که تمام حیات بشر را تحت تاثیر خود قرار داده و ظرفیت آن را داشته است که انسان را از تیرگی و ظلمات به روشنی و نور رهنمون سازد. شب قدر باعث گردید تا تاریخ به صورتی دیگر صیرورت یابد و مقدرات عالم به گونه ای متفاوت رقم بخورد.
هیچ نعمت بشر به لحاظ اهمیت به پای نعمت قرآن که کلام خدا و ظهور حق در عالم ماست نمیرسد. این نعمت سند سعادت و رستگاری آدمیان است. شاید به شکرانه برکت نزول این متن در در این ماه مبارک بوده است که به مسلمانان گفته شده است تمام این ماه را عید بگیرند و در آن روزه بدارند و با قرآن انس گیرند. باشد که به تقوایی نائل شوند که در پرتو پاکی ناشی از آن، تمام سال خود را بیمه کنند.
سفارش به قدر شناسی از این شب کانونی سال، در دستورات دینی نیز در همین راستا قابل توجیه است. که هزار ماه که یک عمر طولانی است و تقریباً برابر حکومت خاندان اموی(۱۰۹۶ ماه) بر اریکه قدرت است با ارزش این شب که همراه قرآن است برابری نمیکند، قرآن کریم ظرفیت عمل آن شب را معادل ظرفیت عمل هزار ماه (۸۳ سال و اندی)دیگر، که در آن شب قدر نباشد، اعلام کرده است. عمل خیر در این شبها از عمل خیر هزار شب بدون قرآن، افزون است.درهای آسمان در این شب با فرود قرآن باز شد و در پرتو آن شیطان در آن شب به زنجیر شد و اعمال بندگان در آن قبول حق گشت.
فعالیتهای امام در این دوران به طور خلاصه اینگونه است:
عبادت خدا آن هم در شأن حضرت علی (ع).
تفسیر قرآن و حل مسائل دینی و فتوای حکم حوادثی که در طول 23 سال زندگی پیامبر (ص) مشابه نداشت.
پاسخ به پرسشهای دانشمندان ملل و شهرهای دیگر.
بیان حکم بسیاری از رویدادهای نوظهور که در اسلام سابقه نداشت.
حل مسائل هنگامی که دستگاه خلافت در مسائل سیاسی و پاره ای از مشکلات با بن بست روبرو میشد.
تربیت و پرورش گروهی که از ضمیر پاک و روح آماده، برای سیر و سلوک برخوردار هستند.
کار و کوشش برای تامین زندگی بسیاری از بینوایان و درماندگان تا آنجا که با دست خویش باغ احداث میکرد و قنات استخراج مینمود و سپس آنها را در راه خدا وقف میکرد.
شهادت حضرت علی(ع)
بعد از جنگ نهروان و سرکوب خوارج برخی از خوارج از جمله عبدالرحمان بن ملجم مرادی، و برک بن عبدالله تمیمی و عمروبن بکر تمیمی در یکی از شبها گرد هم آمدند و اوضاع آن روز و خونریزیها و جنگها ی داخلی را بررسی کردند و از نهروان و کشتگان خود یاد کردند و سرانجام به این نتیجه رسیدند که باعث این خونریزی و برادرکشی حضرت علی (ع) و معاویه و عمروعاص است و اگر این سه نفر از میان برداشته شوند، مسلمانان تکلیف خود را خواهند دانست. سپس با هم پیمان بستند که هر یک از آنان متعهد کشتن یکی از سه نفر گردد.
ابن ملجم متعهد قتل امام علی (ع) شد و در شب نوزدهم ماه رمضان همراه چند نفر در مسجد کوفه نشستند. آن شب حضرت علی (ع) در خانه دخترش مهمان بودند و از واقعه صبح با خبر بودند، وقتی موضوع را با دخترش در میان نهاد، ام کلثوم گفت:فردا جعده را به مسجد بفرستید. حضرت علی (ع) فرمود:از قضای الهی نمیتوان گریخت. آنگاه کمربند خود را محکم بست و در حالی که این دو بیت را زمزمه میکرد عازم مسجد شد.
کمر خود را برای مرگ محکم ببند، زیرا مرگ تو را ملاقات خواهد کرد و از مرگ، آنگاه که به سرای تو درآید، جزع و فریاد مکن.
ابن ملجم، در حالی که حضرت علی ( ع ) در سجده بودند، ضربتی بر فرق مبارک آن حضرت وارد ساخت. خون از سر حضرتش در محراب جاری شد و محاسن شریفش را رنگین کرد.
در این حال آن حضرت فرمود:" فزت و رب الکعبه " به خدای کعبه سوگند که رستگار شدم سپس آیه 55 سوره طه را تلاوت فرمود:"شما را از خاک آفریدیم و در آن بازتان میگردانیم و بار دیگر از آن بیرونتان میآوریم."
آخرین وصایای حضرت علی(ع) به فرزندانش
حضرت علی (ع) در واپسین لحظات زندگی نیز به فکر صلاح و سعادت مردم بود و به فرزندان و بستگان و تمام مسلمانان چنین وصیت فرمود:
شما را به پرهیزکاری سفارش میکنم و به اینکه کارهای خود را منظم کنید و اینکه همواره در فکر اصلاح بین مسلمانان باشید. نماز را بسیار گرامی بدارید که ستون دین شماست. یتیمان را فراموش نکنید، حقوق همسایگان را مراعات کنید. قرآن را برنامه عملی خود قرار دهید.
احادیثی از حضرت علی(ع)
خشم و غضب صاحبش را هلاک میکند و زشتیهای او را آشکار میسازد.
کسی که نهان و آشکار٬ و کردار و گفتارش تفاوتی نکند٬ به راستی امانتش را ادا و عبادتش را خالص کرده است.
زبان عاقل در پشت قلب او جای دارد و قلب احمق پشت زبان اوست.
بدترین مردم کسی است که عیوب مردم را دنبال کند٬ در حالی که نابینای عیوب خود است.
کسی که به رعیت خود ستم ورزد٬ خداوند حکومتش را زایل سازد و در هلاکت و نابودی وی تعجیل کند.
هرکس بتواند نفس خویش را از چهار صفت باز دارد او سزاوار آن است که هیچ گاه حادثه ناخوشایندی بر او وارد نشود. گفته شد:ای امیر مومنان! آنها کدامند؟ فرمود:شتاب زدگی٬ لجاجت و پافشاری بناحق٬ عجب و غرور٬ سستی و تنبلی.
برتری مردم بر یکدیگر به دانشها و خردهاست٬ نه به ثروتها و تبارها.
با خردمندان مشورت کن٬ تا از لغزش و پشیمانی در امان باشی.
به کار بستن عقل، مایه هدایت و نجات انسان هاست و سرکوب کردن عقل، باعث گمراهی و سقوط آدمیان است.
اگر به دنبال انتخاب معلم خصوصی حرفه ای یا دوره های آموزشی در آموزشگاه های معتبر هستید؛ با ثبت اطلاعات خود در فرم درخواست معلم خصوصی یا رزرو آموزشگاه می توانید هر چه سریعتر به کمک بلدیاب کلاس خصوصی یا گروهی مناسب خود را بیابید. (مشاهده فرم درخواست)
اگر برای برگزاری کلاس های خصوصی, نیمه خصوصی یا گروهی خود نیاز به فضای آموزشی دارید، سایت بلدیاب امکانی برای شما فراهم کرده تا بتوانید با توجه به شرایط تدریس تان، اقدام به اجاره فضای آموزشی مناسب خود نمایید. (مشاهده مکان های آموزشی)
سایت بلدیاب با معرفی و تبلیغ دوره های آموزشی مدرسین خصوصی و آموزشگاهای کل کشور فضایی را فراهم نموده تا کاربرانی که نیاز به دوره های آموزشی مختلف دارند با یک جست و جوی ساده در بلدیاب بتوانند مدرس یا آموزشگاه مناسب خود را بیابند و اطلاعات تماس آنها را مشاهده کنند. (درخواست دوره های آموزشی)
مدرسین خصوصی و آموزشگاه داران محترم می توانند برای تبلیغ دوره های آموزشی خود و جذب شاگرد برای کلاس های خصوصی و گروهی ، در هر زمینه ای (درسی، فنی، هنری، ورزشی، مالی ، حسابداری، کسب و کار و ... ) در سایت بلدیاب ثبت نام کنند و از خدمات آن استفاده نمایند. (ثبت نام و همکاری)
اگر مدرس خصوصی هستید یا آموزشگاه دارید بهتر است قبل از ثبت دوره های آموزشی خود از راهنمای بلدیاب استفاده کنید تا در معرفی دوره های خود و جذب شاگرد یا هنرجو موفق تر عمل کنید. (مشاهده راهنمای بلدیاب)
" اگر به دنبال دورههای آموزشی در هر زمینه ای به صورت خصوصی یا نیمه خصوصی هستید، یا میخواهید از دورههای برگزار شده توسط آموزشگاههای استان خود باخبر شوید، در وب سایت بلدیاب میتوانید اساتید و آموزشگاههای که دوره شما را برگزار میکنند را پیدا کنید، در صورت نیاز با آنها تماس بگیرید و به صورت حضوری با آنها کلاس برگزار کنید. "
شما هم می توانید نظر خود را درباره سایت بلدیاب ثبت کنید.