![شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها [ ٣ جمادی الثانیه ]](/files/image/WMtgc0txdJBfMjukf14dXyq2B1q11DcDjO79IlWNsiwybMUIHwtAHzjMYD2nsEIt1wbq35OlPjqkGbSi_awBCg)
فاطمه (س) دختر پیامبر اسلام و خدیجه کبری(س)، همسر امیرالمومنین(ع) و یکی از پنج تن آل عبا (اصحاب کساء) است. او نزد شیعیانِ دوازده امامی یکی از چهارده معصوم است و امام دوم و سوم شیعیان و زینب(س) از فرزندان اویند. بَتول و سیدة نساء العالمین از کنیه‌ها و اُمّ‌اَبیها از جمله القاب حضرت فاطمه(س) است. فاطمه، تنها زن همراه پیامبر(ص) در روز مباهله با مسیحیان نجران بود.
وی در ماجرای سقیفه ضمن مخالفت با اقدام شورای سقیفه، خلافت ابوبکر را غاصبانه خواند و با او بیعت نکرد. او در جریان غصب فدک و دفاع از خلافت امام علی(ع) خطبه‌ای خواند که به خطبه فدکیه معروف است. فاطمه(س) اندکی پس از رحلت پیامبر(ص) و در جریان هجوم موافقان خلافت ابوبکر به خانهاش، آسیب دید، در بستر بیماری افتاد و پس از مدت کوتاهی در روز ۳ جمادی‌الثانی سال ۱۱ هجری قمری در مدینه به شهادت رسید. پیکر فاطمه(س) به سفارش خودش شبانه و مخفیانه دفن شد و قبرش هیچ‌گاه مشخص نشد.
سوره کوثر، آیه تطهیر، آیه مودت و آیه اطعام و احادیثی چون حدیث بِضعه و حدیث لولاک در شأن و فضیلت فاطمه نازل و نقل شدهاند. در روایات آمده است پیامبر(ص) فاطمه را برترین زن در دو عالم معرفی کرده و خشم و خشنودی او را خشم و خشنودی خداوند دانسته است. تسبیحات حضرت زهرا تسبیحی است که پیامبر(ص) به فاطمه آموخت و مصحف فاطمه (س) کتابی است شامل سخنانی که فرشته الهی به فاطمه الهام کرده و امام علی(ع) آنها را نوشته است. این صحیفه در دست امامان بوده و هم‌اکنون در دست امام زمان است.
شیعیانْ فاطمه(س) را الگوی خود می‌دانند و در سالروز شهادت وی که به ایام فاطمیه مشهور است، عزاداری میکنند. همچنین در ایران سالروز ولادت فاطمه(س) (بیستم جمادی الثانی)، روز زن و مادر نامگذاری شده و نام فاطمه و زهرا جزو بیشترین نام‌ها برای دختران‌اند.
نام و نسب
فاطمه دختر پیامبر اسلام محمد بن عبدالله و خَدیجَه بنت خُوَیلد است. برای فاطمه(س) القاب متعددی یاد شده است که تعداد آنها در حدود ۳۰ لقب است. پژوهشگران بر این باورند هر کدام از این القاب بیانگر یک ویژگی یا خصوصیت رفتاری فاطمه بوده است. زهرا، صدّیقه، مُحَدَّثه،بَتول، سیدة نساء العالمین، منصوره، طاهره، مطهره، زَکیه، مبارکه، راضیه، مرضیه از مشهورترین القاب فاطمه‌اند.[۱]
برای فاطمه(س) چند کُنیه گفته شده است: اُمّ‌اَبیها، اُم‌الائمه، ام‌الحسن، ام‌الحسین و ام‌المحسن.[۲]
همچنین ببینید: القاب حضرت فاطمه(س)
زندگی‌نامه
فاطمه(س) چهارمین و به نقلی پنجمین فرزند پیامبر(ص) است و مادرش نخستین همسر پیامبر. به اتفاق مورخان، فاطمه در مکه و در منزل خدیجه در زُقاق العطارین و زُقاق الحجر در نزدیکی مسعی به دنیا آمد.[۱۶] در منابع شیعهتاریخ تولد فاطمه(س) بیستم جمادی‌الثانی ذکر شده است.[۱۷]
درباره سال تولد وی چهار دیدگاه مطرح شده است:
در مکه
نبود گزارش‌های مفصل تاریخی درباره دوران زندگی فاطمه در مکه، شناخت این دوره را با مشکل مواجه کرده است. با این حال مهم‌ترین وقایع و حوادثی که با دوره کودکی وی مرتبط است عبارت‌اند از:
ازدواج
نوشتار اصلی: ازدواج علی (ع) و فاطمه (س)
پس از تشکیل حکومت اسلامی به رهبری پیامبر(ص) در مدینه، فاطمه در میان مسلمانان موقعیت خاصی یافت. در کنار این مسئله ابراز محبت پیامبر به فاطمه، ویژگی‌های معنوی و زیبایی او نسبت به زنان دوره خود[۲۶] موجب شد برخی از مسلمانان به دنبال ازدواج با دختر پیامبر(ص) باشند.[۲۷] شماری از بزرگان قریش که زودتر از دیگران اسلام آورده بودند یا از قدرت مالی مناسبی برخوردار بودند به خواستگاری فاطمه رفتند.[۲۸] امام علی(ع)، ابوبکر، عمر[۲۹] وعبدالرحمن بن عوف[۳۰] از جمله این افراد بودند. همه خواستگاران به جز علی(ع) جواب رد از پیامبر شنیدند.[۳۱] پیامبر در پاسخ به درخواست آنان می‌فرمود: «ازدواج فاطمه امری آسمانی است و نیازمند حکم الاهی است.»[۳۲] در برخی موارد نیز نارضایتی فاطمه از ازدواج با خواستگاران را مطرح می‌کرد.[۳۳]
علی(ع) به سبب ارتباط خانوادگی با پیامبر و ویژگی‌های اخلاقی و دینی فاطمه، علاقه زیادی برای ازدواج با فاطمه داشت[۳۴] اما به گفته مورخان به خود اجازه نمی‌داد از دختر پیامبر خواستگاری کند.[۳۵] سعد بن معاذ این مسئله را به پیامبر منتقل کرد و پیامبر با خواستگاری علی(ع) موافقت کرد[۳۶] و درخواست امام علی(ع) و ویژگی‌های رفتاری و فضیلت او را برای فاطمه(س) بیان کرد که با رضایت فاطمه همراه شد.[۳۷] علی(ع) مانند دیگر مهاجران، در ماه‌های نخستینِ پس از هجرت، وضعیت اقتصادی نامطلوبی داشت و در پرداخت مهر تعیین شده مشکل داشت.[۳۸] از این رو به توصیه پیامبر، قیمت زره خود را (با فروش یا رهن)، مهر فاطمه کرد.[۳۹] مراسم عقد علی(ع) و فاطمه(س) در حضور مسلمانان در مسجد برگزار شد.[۴۰] درباره تاریخ مراسم عقد اختلاف وجود دارد. در بیشتر منابع، سال دوم هجری ذکر شده است.[۴۱] مراسم عروسی پس از جنگ بدر در شوال یا ذی‌الحجه سال دوم هجری برگزار شد.[۴۲]
فرزندان
منابع شیعه و اهل‌سنت هم‌رأی‌اند که حسن، حسین، زینب و ام‌کلثوم چهار فرزند فاطمه و علی هستند.[۴۳] در منابع شیعه و برخی از منابع اهل‌سنت از فرزند پسر دیگری نام برده شده که بر اثر آسیبی که در جریان حوادثِ پس از پیامبر بر فاطمه وارد شد سقط گردید. نام او محسن ذکر شده است.[۴۴]
وقایع پایان زندگی
در چند ماه پایانی زندگی فاطمه(س) حوادث ناگواری برای او اتفاق افتاد؛ چنانکه به گفته مورخان در این دوره هیچ کس وی را خندان ندید.[۴۵] درگذشت پیامبر(ص)،[۴۶] ماجرای سقیفه، غصب خلافت، مصادره فدک توسط ابوبکر و خواندن خطبه فدکیه در حضور صحابه[۴۷] مهم‌ترین وقایع پایانی زندگی وی است. فاطمه در کنار علی(ع) یکی از مخالفان اصلی شورای سقیفه و خلافت ابوبکر بود؛[۴۸] به همین دلیل مورد تهدید دستگاه خلافت قرار گرفتند که نمونه آن تهدید به آتش زدن خانه فاطمه است.[۴۹] بیعت نکردن علی(ع) و مخالفان ابوبکر و تحصن آنان در خانه فاطمه موجب شد یاران خلیفه به خانه او حمله کنند و در این هجوم فاطمه به سبب ممانعت از بردن علی برای بیعتِ اجباری با ابوبکر[۵۰] آسیب دید و فرزندش سقط شد.[۵۱] فاطمه(س) پس از این واقعه در بستر بیماری افتاد[۵۲] و پس از مدت کوتاهی به شهادت رسید.[۵۳]
فاطمه در مخالفت با دستگاه خلافت و جریان حاکم بر جامعه اسلامی، به علی وصیت کرد مخالفانش نباید در نماز گزاردن بر پیکرش و مراسم تدفین او شرکت کنند و از علی(ع) خواست شبانه وی را دفن کند.[۵۴] بر اساس دیدگاه مشهور، فاطمه(س) در سوم جمادی الثانی سال یازدهم هجری در مدینه به شهادت رسید.[۵۵]
سلوک فردی و خانوادگی
فاطمه(س) همانند پیامبر(ص) علاقه زیادی به عبادت داشت و بخش مهمی از اوقات خود را به نماز و مناجات می‌گذراند.[۵۶] بسیاری از مراجعان و نزدیکان به صورت متعدد فاطمه را در حال قرائت قرآن دیده بودند.[۵۷] در برخی منابع گزارش‌هایی درباره امداد غیبی هنگامی که فاطمه(س) به تلاوت قرآن می‌پرداخت وجود دارد؛ برای نمونه سلمان از اینکه فاطمه در کنار سنگ آسیاب در حال قرائت قرآن است و سنگ آسیاب به خودی خود می‌چرخد تعجب کرد و موضوع را با پیامبر در میان گذاشت. پیامبر در جواب فرمود: «...خداوند جبرئیل را فرستاده است تا آسیاب را برای او بگرداند».[۵۸] طولانی بودن نمازها و شب‌زنده‌داری،[۵۹] روزه‌داری، زیارت قبور شهدا از جمله ویژگی‌های رفتاری فاطمه(س) است که در سخنان اهل‌بیت، برخی صحابه و تابعین بر آن تأکید شده است.[۶۰] این ویژگی موجب شده در کتاب‌های دعا و مناجات برخی از نمازها، ادعیه و تسبیحات به فاطمه(س) منسوب باشد.[۶۱]
در گزارش‌های تاریخی و روایی آمده است فاطمه(س) به علی(ع) به گونه‌های متفاوت و حتی در حضور پیامبر محبت می‌کرد و او را بهترین یاور و همسر می‌خواند.[۶۲] احترام به علی نیز یکی از خصوصیات فاطمه معرفی شده است. نقل شده است فاطمه در خانه، علی(ع) را با کلمات محبت‌آمیز و در میان مردم با کنیه اباالحسن خطاب می‌کرد.[۶۳] در روایات آمده است فاطمه(س) خود را برای علی(ع) می‌آراست و از زینت‌آلاتی نظیر گردنبند و گوشواره هرچند کم‌قیمت استفاده می‌کرد.[۶۴]
دوره نخست زندگی فاطمه(س) و علی(ع) با شرایط دشوار اقتصادی همراه بود[۶۵] تا آنجا که در برخی اوقات غذایی برای سیر کردن حسنین(ع) نمی‌یافتند؛[۶۶] اما فاطمه(س) به وضع موجود اعتراض نمی‌کرد و گاه برای کمک به همسر خود در تأمین معاش، پشم‌ریسی می‌کرد.[۶۷] نقل شده است فاطمه حتی در دوره‌ای که وضعیت اقتصادی زندگیشان خوب بود، ساده‌زیست بود و همیشه انفاق می‌کرد.[۶۸] اهدای لباس نو در شب عروسی خود به فرد محتاج،[۶۹] بخشیدن گردنبند به فقیر[۷۰] و دادن همه غذای خود به مسکین، یتیم و اسیر که به سبب آن آیه اطعام نازل شد از جمله این موارد است.[۷۱]
فاطمه(س) تمایل داشت کارهای درون منزل را خود انجام دهد و امور خارج از منزل را به علی(ع) واگذارد.[۷۲] او در دوره‌ای که پیامبر خادمی به نام فضه را به خانهاش فرستاد، نیمی از کارهای خانه را خود انجام می‌داد و نیمی دیگر را به فضه سپرد.[۷۳]
مشارکت‌ها و مواضع سیاسی
فاطمه(س) مانند سایر زنان مسلمان صدر اسلام به سهم خود در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی حضور داشت. مشارکت‌های فاطمه(س) را می‌توان به دوره قبل از رحلت پیامبر(ص) و پس از رحلت تقسیم کرد. هجرت به مدینه، مداوای مجروحان و رساندن تدارکات برای مسلمانان در جریان احد،[۷۴] خندق[۷۵] و حضور او در فتح مکه[۷۶] از جمله فعالیت‌های وی قبل از رحلت پیامبر است. بیشتر نقش‌آفرینی سیاسی فاطمه(س) مربوط به دوران کوتاه زندگیش پس از رحلت پیامبر است. مخالفت با واقعه سقیفه و انتخاب ابوبکر به عنوان خلیفه پس از پیامبر، رفتن به خانه سران مهاجر و انصار برای اقرار گرفتن از آنان در خصوص شایستگی و برتری امام علی(ع) برای خلافت، تلاش برای بازپس‌گیری مالکیت فدک، خواندن خطبه فدکیه در جمع مهاجرین و انصار و دفاع از علی(ع) در ماجرای هجوم به خانه از مهم‌ترین مواضع سیاسی است. به اعتقادی پژوهشگران بسیاری از گفتارها و رفتارهای فاطمه پس از رحلت پیامبر(ص) به نوعی واکنش سیاسی و اعتراض به غصب خلافت از سوی ابوبکر و طرفداران دستگاه خلافت او بود.[۷۷]
مخالفت با تصمیم شورای سقیفه
نوشتار اصلی: واقعه سقیفه بنی‌ساعده
پس از تشکیل شورای سقیفه و بیعت صحابه با ابوبکر به عنوان خلیفه، فاطمه در کنار علی و شماری از صحابه نظیر طلحه و زبیر با این اقدام صحابه مخالفت کردند.[۷۸] چراکه در واقعه غدیر، پیامبر(ص) امام علی(ع) را جانشین خود معرفی کرده بود.[۷۹] بر اساس گزارش‌های تاریخی فاطمه به همراه علی به منزل صحابه می‌رفتند و از آنان طلب یاری می‌کردند. صحابه در پاسخ به درخواست فاطمه می‌گفتند اگر پیش از آنکه با ابوبکر بیعت کردند این درخواست را می‌کرد از خلافت علی حمایت می‌کردند. فاطمه نیز پس از خودداری آنان از حمایت علی، به صحابه هشدار داد بیعت با ابوبکر مجازات خدا را به دنبال خواهد داشت.[۸۰]
ماجرای فدک و خطبه فدکیه
نوشتار‌های اصلی: ماجرای فدک و خطبه فدکیه
پس از آنکه ابوبکر به خلافت رسید، با ادعای اینکه فدک ملک کسی نیست، آن را از فاطمه گرفت و آن را مصادره کرد.[۸۱] فاطمه(س) با این اقدام ابوبکر مخالفت و برای بازپس گیری فدک با ابوبکر گفتگو کرد. پس از ارائه دلیل و شاهد از سوی فاطمه،[۸۲] ابوبکر به‌ناچار در نوشته‌ای فدک را از آنِ فاطمه دانست. پس از این ماجرا عمر بن خطاب نوشته را گرفت و آن را پاره کرد.[۸۳] فاطمه به دنبال بی‌نتیجه ماندن تلاشش برای بازپس‌گیری فدک، به مسجد پیامبر رفت و در حضور صحابه خطبه‌ای خواند و در آن اقدام ابوبکر در مصادره فدک و غصب خلافت را نکوهش کرد. فاطمه(س) در این خطبه نتیجه اقدامات ابوبکر و طرفداران او را آتش دوزخ دانست.[۸۴]
همکاری با تحصن‌کنندگان مخالف ابوبکر
نوشتار اصلی: واقعه تحصن در خانه فاطمه
به دنبال اینکه صحابه با ابوبکر به عنوان خلیفه بیعت کردند و سخن پیامبر بر جانشینی امام علی(ع) را کنار گذاشتند، علی، فاطمه، بنی‌هاشم و برخی از صحابه با این بیعت مخالفت کردند. مخالفان خلافت ابوبکر در خانه فاطمه تحصن و از حقانیت جانشینی علی حمایت کردند.[۸۵]عباس بن عبدالمطلب، سلمان فارسی،ابوذر غفاری، عمار بن یاسر، مقداد بن اَسود، اُبیّ بن کَعب، و گروهی از بنی‌هاشم از جمله تحصن‌کنندگان بودند.[۸۶]
واقعه هجوم به خانه
نوشتار اصلی: واقعه هجوم به خانه فاطمه
بر اساس گزارش ابن عبدربه عالم سنی پس از مطلع شدن ابوبکر از تحصن مخالفانش در خانه فاطمه، دستور داد به آنجا حمله کنند و جمع مخالفان را بر هم بزنند و در صورت مقاومت، با آنان وارد جنگ شوند. عمر به همراه عده‌ای به سوی خانه فاطمه رفت و از تحصن‌کنندگان خواست از خانه بیرون بیایند؛ سپس تهدید کرد در صورت سرپیچی از دستورش، خانه را آتش می‌زند.[۸۷] عمر به همراه دیگر مهاجمان با خشونت وارد خانه شدند. در این میان، فاطمه از خانه بیرون آمد و مهاجمان را تهدید کرد که اگر از خانه بیرون نروند به خدا شکایت خواهد کرد.[۸۸] از این رو مهاجمان خانه را ترک کردند و به جز علی و بنی‌هاشم همه تحصن‌کنندگان را به مسجد بردند تا با ابوبکر بیعت کنند.[۸۹]
مهاجمان پس از آنکه از تحصن‌کنندگان به اجبار بیعت گرفتند برای آنکه از امام علی و بنی‌هاشم نیز بیعت بگیرند، دوباره به خانه فاطمه هجوم بردند و درِ خانه را آتش زدند. فاطمه که پشت در قرار داشت بر اثر آتش و فشار و ضربه عمر و همرانش بر در خانه مجروح شد و جنینش (محسن) را سقط کرد.[۹۰] در برخی گزارش‌ها آمده است عمر فاطمه(س) را بین در و دیوار گذاشت[۹۱] و در را به فاطمه کوبید، پهلوی او را شکست[۹۲] و به شکم وی لگد زد.[۹۳] فاطمه پس از این ماجرا در بستر بیماری افتاد.[۹۴]
نپذیرفتن درخواست ابوبکر و عمر
برخوردهای شدید ابوبکر و عمر با فاطمه و علی بر سر ماجرای فدک و وقایع مرتبط با بیعت اجباری با خلیفه، خشم فاطمه از ابوبکر و عمر را به دنبال داشت. بر اساس گزارش‌ها پس از هجوم عمر و دیگر مهاجمان به خانه فاطمه، ابوبکر و عمر تصمیم گرفتند برای عذرخواهی به خانه فاطمه بروند؛ اما فاطمه اجازه ورود به آنان نداد. در نهایت آنان با وساطت علی وارد خانه فاطمه شدند. فاطمه در دیدار با آن دو، روی خود را به دیوار کرد و سلام آنان را بی‌پاسخ گذاشت. فاطمه پس از یادآوری روایت پیامبر که خشنودی و خشم پیامبر را در گرو خشنودی و خشم فاطمه قرار داده بود، به ابوبکر و عمر اعلام کرد که باعث خشم فاطمه شدهاند.[۹۵] در برخی از گزارش‌ها آمده است فاطمه سوگند خورد پس از هر نمازی آنان را نفرین می‌کند.[۹۶]
شهادت، تشییع، تدفین
نوشتار اصلی: شهادت حضرت زهرا
فاطمه پس از مدتی بیماری ناشی از صدمات روحی و جسمی که در حوادث پس از رحلت پیامبر متحمل شد، در سال ۱۱ هجری قمری درگذشت. درباره تاریخ شهادت چند دیدگاه وجود دارد. مشهورترین قول نزد شیعه سوم جمادی الآخره است.[۹۷] مستند این قول روایتی است که ازامام صادق(ع) نقل شده است.[۹۸] بر اساس دیدگاه‌های دیگر سیزدهم ربیع الثانی[۹۹]، بیستم جمادی الآخره[۱۰۰] و سوم رمضان[۱۰۱] نیز به عنوان روز شهادت فاطمه گزارش شده است.
فاطمه قبل از شهادت، وصیت کرده بود دوست ندارد افرادی که به او ستم کردند و اسباب خشم و غضب او را فراهم کردند، بر پیکرش نماز بخوانند و در تشییع او حاضر شوند؛ از این رو خواسته بود او را مخفیانه تشییع و دفن کنند و محل دفن او مخفی بماند.[۱۰۲] به گفته مورخان، علی(ع) به کمک اسماء بن عُمیس، همسرش را غسل داد[۱۰۳] و خود بر پیکرش نماز خواند.[۱۰۴] به غیر از امام علی چند نفر دیگر نیز در نماز شرکت کردند که در مورد تعداد و نام افراد اختلاف وجود دارد. منابع تاریخی امام حسن، امام حسین، عباس، مقداد، سلمان، ابوذر، عمار، عقیل،زبیر، عبدالله بن مسعود و فضل بن عباس را افرادی دانسته‌اند که در این نماز شرکت داشتند.[۱۰۵] در عین حال نام سلمان، ابوذر، مقداد و عمار مورد اتفاق مورخان و سیره‌نویسان شیعی است.
به اعتقاد برخی پژوهشگران، وصیت فاطمه بر دفن پنهانی پیکرش، آخرین اقدام سیاسی او در مخالفت با دستگاه خلافت بود.[۱۰۶]
محل دفن
نوشتار اصلی: واقعه تشییع و تدفین حضرت زهرا
پیکر حضرت فاطمه شبانه با تابوتی که به درخواست ایشان ساخته شده بود به صورت پنهانی حمل و به خاک سپرده شد.[۱۰۷] به سبب دفن پنهانی، محل دفن برای مردم مخفی ماند و هیچ‌گاه قبر آن حضرت مشخص نشد. در عین حال در منابع تاریخی و حدیثی چند نقطه به عنوان محل دفن فاطمه(س) ذکر شده است:
عصمت
نوشتار اصلی: عصمت اهل بیت
از نظر شیعه فاطمه(س) معصوم است.[۱۱۱] به اعتقاد علمای شیعه فاطمه زهرا(س) یکی از مصادیق آیه تطهیر است؛ آیه‌ای که بر اساس آن عصمت پنج تن و امامان شیعه را ثابت میکنند.[۱۱۲] نخستین گزارش‌های تاریخی درباره مطرح‌کردن عصمت فاطمه پس از رحلت پیامبر، به ماجرایمصادره فدک برمی‌گردد که در آن، امام علی به معصوم بودن فاطمه بر اساس آیه تطهیر استناد می‌کند و اقدام ابوبکر در گرفتن فدک از فاطمه را نادرست و درخواست فاطمه برای باز پس گیری فدک را از روی حق می‌داند.[۱۱۳]
علاوه بر شیعه، در منابع روایی و تاریخی اهل‌سنت نیز روایاتی از پیامبر(ص) گزارش شده که پیامبر با استشهاد به آیه تطهیر، اهل بیت خود یعنی فاطمه(س)، علی(ع)، حسن(ع) و حسین(ع) را از هرگونه گناه مبرا دانسته است.[۱۱۴]
فضائل
در منابع روایی، تفسیری و تاریخیِ شیعه و اهل‌سنت فضائل متعددی برای حضرت زهرا(س) گزارش شده است. برخی از این فضیلت‌ها منشأ قرآنی دارند، این‌گونه که شأن نزول آیات درباره اهل‌بیت پیامبر است و فاطمه نیز یکی از اهل‌بیت است. شماری از فضیلت‌ها نیز در روایات نقل شدهاند.
علاوه بر آیات قرآن، احادیث متعددی درباره مقام فاطمه وجود دارد که برخی از آنها به حد تواتُر رسیده است. این روایات عبارت‌اند از:
میراث معنوی
فاطمه در ادبیات و فرهنگ شیعه
شیعیانْ فاطمه(س) را الگوی خود می‌دانند و سیره فاطمه(س) در فرهنگ شیعه و زندگی شیعیان جریان دارد. برخی از نمونه‌های آن عبارت‌اند از:
ادبیات و شعر فاطمی
برخی از شاعران و ادیبان فارسی‌زبان آثاری ادبی درباره فاطمه(س) تألیف و اشعاری درباره وی سروده‌اند. برخی معتقدند قدیمی‌ترین شعر فاطمی به قرن چهارم هجری برمی‌گردد. در دوره معاصر شعر فاطمی در میان شاعران رواج بیشتری داشته است، به طوری که کنگره‌هایی با عنوان شعر فاطمی با حضور شاعرانی که در این زمینه شعرهایی سروده‌اند برگزار می‌شود. افزایش اشعار فاطمی سروده‌شده موجب شده برخی از پژوهشگرانِ حوزه ادبیات، شعر فاطمی را یکی از سبک‌های شعر آیینی بدانند که در آن به مقام و سیره فاطمه پرداخته می‌شود.[۱۴۹] در میان آثار ادبی معاصر می‌توان به کتاب کشتی پهلو گرفته و فاطمه فاطمه است اشاره کرد.
تأثیرپذیری دولت‌های شیعی از فاطمه(س)
در میان فرقه‌های شیعه، زیدیه معتقدند امامت و رهبری برای کسی است که از فرزندان فاطمه باشد. از این رو زیدیان تنها از کسی به عنوان امام پیروی می‌کردند و حکومت او را بر حق می‌دانستند که از نسل فاطمه(س) باشد.[۱۵۰] علاوه بر زیدیه فاطمیان نیز که نام حکومتشان برگرفته از فاطمه(س) است نسب خود را به فرزندان فاطمه(س) می‌رساندند.[۱۵۱]
کتابشناسی فاطمی
نوشتار اصلی: فهرست کتابشناسی فاطمی
نگارش درباره فاطمه(س) از سده‌های نخستین هجری مورد توجه مسلمانان به‌ویژه شیعیان قرار داشته است. در یک تقسیم‌بندی، آثاری را که راجع به فاطمه تألیف یا جمع‌آوری شده می‌توان به سه دسته مُسنَدنگاری، مَنقَبَت‌نگاری و زندگینامه‌نویسی تقسیم کرد.[۱۵۲]
از میان مسندهایی که شیعیان تدوین کرده‌اند می‌توان به «مسند فاطمة الزهراء» اثر عزیزالله عطاردی، «مسند فاطمه زهرا» اثر سید حسین شیخ الاسلامی، «نهج الحیاة» (فرهنگ سخنان فاطمه) اثر محمد دشتی، «مسند فاطمه» اثر مهدی جعفری[۱۵۳] و «دلائل الامامة» اثر طبری امامی(کهن‌ترین منبع موجود از مسندنگاری‌های شیعه درباره فاطمه)[۱۵۴]و از میان مناقب‌نگاری‌ها می‌توان به «مناقب فاطمه الزهراء و ولدها» اثر طبری امامی،[۱۵۵] «شرح احقاق الحق و ازهاق الباطل» اثر سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، «فضائل فاطمة الزهراء از نگاه دیگران» اثر ناصر مکارم شیرازی و «فاطمه زهرا از نظر روایات اهل‌سنت» اثر محمد واصف[۱۵۶] اشاره کرد.
از میان مسندهای اهل سنت درباره فاطمه(س) می‌توان به «السقیفه و فدک» اثر جوهری بصری، «من روی عن فاطمه من اولادها» اثر ابن‌عقده جارودی و «مسند فاطمه» اثر دارقطنی شافعی و از میان مناقب‌نگاری‌ها می‌توان به «الثغورالباسمة فی فضائل السیدة الفاطمة» اثر جلال‌الدین سیوطی و «اتحاف السائل بما لفاطمة من المناقب و الفضائل» اثر محمد علی مناوی اشاره کرد.[۱۵۷]
منبع : fa.wikishia
اگر به دنبال انتخاب معلم خصوصی حرفه ای یا دوره های آموزشی در آموزشگاه های معتبر هستید؛ با ثبت اطلاعات خود در فرم درخواست معلم خصوصی یا رزرو آموزشگاه می توانید هر چه سریعتر به کمک بلدیاب کلاس خصوصی یا گروهی مناسب خود را بیابید. (مشاهده فرم درخواست)
اگر برای برگزاری کلاس های خصوصی, نیمه خصوصی یا گروهی خود نیاز به فضای آموزشی دارید، سایت بلدیاب امکانی برای شما فراهم کرده تا بتوانید با توجه به شرایط تدریس تان، اقدام به اجاره فضای آموزشی مناسب خود نمایید. (مشاهده مکان های آموزشی)
سایت بلدیاب با معرفی و تبلیغ دوره های آموزشی مدرسین خصوصی و آموزشگاهای کل کشور فضایی را فراهم نموده تا کاربرانی که نیاز به دوره های آموزشی مختلف دارند با یک جست و جوی ساده در بلدیاب بتوانند مدرس یا آموزشگاه مناسب خود را بیابند و اطلاعات تماس آنها را مشاهده کنند. (درخواست دوره های آموزشی)
مدرسین خصوصی و آموزشگاه داران محترم می توانند برای تبلیغ دوره های آموزشی خود و جذب شاگرد برای کلاس های خصوصی و گروهی ، در هر زمینه ای (درسی، فنی، هنری، ورزشی، مالی ، حسابداری، کسب و کار و ... ) در سایت بلدیاب ثبت نام کنند و از خدمات آن استفاده نمایند. (ثبت نام و همکاری)
اگر مدرس خصوصی هستید یا آموزشگاه دارید بهتر است قبل از ثبت دوره های آموزشی خود از راهنمای بلدیاب استفاده کنید تا در معرفی دوره های خود و جذب شاگرد یا هنرجو موفق تر عمل کنید. (مشاهده راهنمای بلدیاب)
اسماعیل محمدی " اگر به دنبال دوره‌های آموزشی در هر زمینه ای به صورت خصوصی یا نیمه خصوصی هستید، یا می‌خواهید از دوره‌های برگزار شده توسط آموزشگاه‌های استان خود باخبر شوید، در وب سایت بلدیاب می‌توانید اساتید و آموزشگاه‌های که دوره شما را برگزار میکنند را پیدا کنید، در صورت نیاز با آنها تماس بگیرید و به صورت حضوری با آنها کلاس برگزار کنید. "
شما هم می توانید نظر خود را درباره سایت بلدیاب ثبت کنید.
