انگیزه حالت درونی فرد برای رسیدن به اهدافش است که ارتباط مستقیم و مثبتی با پیشرفت تحصیلی دانش آموز دارد.کمتر کسی تا بحال اعتراف کرده است که ایجاد انگیزه از تدریس سخت‌تر است. اگر معلم بتواند انگیزه لازم را در دانش آموزان پدید آورد، آنها به درس و مدرسه علاقه مند شده و در فرآیند یادگیری نتیجه بهتری بروز خواهند داد. بنابراین معلم برای دستیابی به این امر نیاز است که به میزان توانایی‌های دانش آموزان و نیاز‌های آن‌ها باتوجه به پایه تحصیلی آگاهی کامل داشته باشد تا بتواند با بکارگیری روش‌های مناسب فرآیند یاددهی و یادگیری را با دانش آموزان هماهنگ سازد.

عوامل بی انگیزگی دانش آموزان

از عوامل بی انگیزه بودن دانش آموزان می‌توان به عدم علاقه داشتن او به نوع درس و یا حتی نحوه درس دادن معلم اشاره کرد، حتی گاهی اوقات دانش آموز با کسب نمره ای کم یا عدم ارتباط با معلم و یا مواردی از این قبیل احساس شکست می‌کند و اشتیاق برای یادگیری را از دست می‌دهد. برای برطرف کردن بی علاقگی دانش آموزان و ایجاد انگیزه در آنان ابتدا باید عواملی که باعث بی انگیزگی در آنها شده راشناسایی کرده و در جهت رفع آنها اقدام نمود.

نشانه‌های بی انگیزه بودن دانش آموزان

1. عدم تکمیل کارها

2. انجام ندادن تکالیف
3. تلاش نکردن برای حل مشکلات خودش
4. عدم و یا مشکل داشتن در تصمیم گیری
5. توقع کمک از والدین برای انجام امور مدرسه
6. دقت و توجه پایین
7. علاقه نداشتن به انجام امور ورزشی و حرکتی
8. نداشتن تمرکز کافی
9. علاقمندی به استراحت بصورت مکرر
10. بهانه آوردن برای انجام ندادن کارهایش
11. قبول نکردن مسئولیت

روش‌های ایجاد انگیزه

نکته ای که در ایجاد انگیزه قابل تامل است این است که گاهی اوقات دانش آموز از مشکلاتی رنج می‌برد که خانواده و معلمان از آن بی خبرند پس در ابتدا لازم است که از وضعیت جسمی کودک اطمینان پیدا کرد مانند شنوایی سنجی و بینایی و یا حتی داشتن افسردگی‌های خفیف که با حل کردن این موارد مشکل عدم انگیزه دانش آموز حل می‌شود.

1. تشویق کلامی بصورت فردی، بخصوص در دانش آموزان ابتدایی وقتی بر موضوعی تسلط پیدا می‌کنند با تشویق کلامی میتوان انگیزه آن‌ها را برای یادگیری افزایش داد.
2. بیان انتظارات دقیق معلم از دانش آموز در ابتدای تدریس، دانش آموزانی که از اهداف تدریس اطلاع دارند نسبت به سایر دانش آموزانی که بی اطلاع هستند در یادگیری موفق‌تر عمل می‌کنند. دانش آموز باید بداند معلم در پایان تدریس از آنها چه انتظاراتی دارد.
3. پرهیز از تبعیض، علاوه بر احترام به تفاوت‌های فردی، هرگز دانش آموزان را باهم مقایسه نکنیم، یکی از عواملی که باعث دلسردی به درس در بین دانش آموزان می‌شود، تبعیض است. معلم باید همه دانش آموزان چه بااستعداد چه بی استعداد را با یک چشم نگاه کند.
4. اعتماد به نفس دانش آموز را افزایش دهیم، از او بخواهیم مطالب یاد گرفته شده را به دوستان خود آموزش دهد.
5. از دانش آموزان بخواهید در کلاس درس مشارکت داشته باشند. یعنی این که معلم بصورت متکلم وحده فقط سخنگو نباشد در حین تدریس دانش آموزان را به چالش بکشید و از دانش آموزان در حین تدریس پرسش هایی درباره درس داشته باشید این کار باعث می‌شود همه دانش آموزان قبل از تدریس، درس را مطالعه کنند.
6. مطالب درسی را باید از ساده به دشوار تدریس کرد، مطالب دشوار را هم در یک جلسه و یکجا نباید تدریس کرد.
7. به افراد خجالتی توجه کرده و با تقویت رفتارهای مثبت آنها را به مشارکت در کلاس ترغیب کنید.
8. والدین کمال گرا با تاکید زیاد برنمره باعث ایجاد اضطراب در دانش آموزان می‌شوند و درصورتیکه دانش آموز باتلاش زیاد نمره پایینی دریافت کنند دانش آموزان را نتیجه گرا می‌کنند و به رابطه بین تلاش و نتیجه دیگر اهمیتی قائل نمی‌شوند و انگیزه خود را از دست بدهد.
9. تدریس با بازی و تفریح انجام شود، اگر درس خواندن با بازی همراه شود دانش آموز بطور مستقیم در جریان یادگیری قرار می‌گیرد باعث می‌شود روحیه جستجوگری دانش آموزان افزایش پیدا کند.
10. متنوع کردن محیط آموزشی، این کار می‌تواند هم بصورت جا به جایی محل آموزش (آموزش در حیاط مدرسه، نماز خونه و...) و یا استفاده از فیلم و عکس در هنگام آموزش باشد.

نقش انگیزش در یادگیری:

انگیزش مهم‌ترین عامل رفتار انسان هاست و به چرایی رفتارها  می پردازند. انگیزش هم هدف است هم وسیله. یادگیری معلول انگیزه‌های متفاوتی است. یکی از این انگیزه‌ها میل و رغبت دانش آموزان به یادگیری است. رغبت، نیروی محرکی است که نیروی فعالیت را افزایش می‌دهد. درواقع انگیزش حالت کلی تمایل به پیشرفت تحصیلی است و انگیزه حالت اختصاصی نسبت به درس خاص می‌باشد.

انواع انگیزش:

انگیزش به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم می‌شود: انگیزش درونی حاصل تقویت کننده‌های شخصی است مانند رضایت حاصل از یادگیری. انگیزش‌های بیرونی مثل نیاز به احترام، پول، احترام و محبت است. معلم باید تلاش کند که انگیزش‌های درونی را افزایش دهد و در مقابل انگیزش‌های بیرونی را به حداقل برساند. انگیزش تعیین کننده رفتارهاست، برای هر فرد باید مشوق هایی  را انتخاب کنیم که از نظر آن‌ها ارزشمند است این که در یک کلاس درس دانش آموزی به دنبال موسیقی و دیگری به دنبال ورزش است نشان دهنده این موضوع است انگیزه‌های این افراد با یک دیگر متفاوت است یعنی با هرکدام باید مطابق با تقویت کننده‌های آنها رفتار کرد. رفتار این دانش آموزان نشان دهنده این موضوع است که آنها چه هدف هایی مدنظر دارند. همچنین یک ارتباط مستقیم بین زمانی که دانش آموزان صرف انجام تکالیف معینی  می کنند و انگیزش آنها وجود دارد.

سخن آخر

در این مطلب روش‌های ایجاد انگیزه را مرور کردیم، با شناخت عواملی که باعث عدم انگیزه دانش آموز شده می‌توان مشکل را برطرف کرد. شناخت عوامل بی انگیزگی توسط والدین و معلم می‌تواند به آینده او کمک بسیاری بکند. پس با حل کردن مشکلات و دادن مسئولیت می‌توان دانش آموز را از حالت رخوت و کسلی خارج نمود و انگیزه دانش آموز را تقویت نموده و اورا به مسیر موفقیت رهنمون کرد.