در گذشته کارت‌های گرافیک مصرف بسیار بالایی داشتند همین مصرف زیاد باعث افزایش دمای کارت گرافیک هم بود. کارت‌های گرافیک معمولا در حدود 70 الی 75 درجه سانتی گراد فعالیت میکردند. البته این دما در آن روزگار بسیار هم مناسب بود. همگان کارت GTX 480 و ATI radeon 4870X2 را به یاد دارند کارت هایی که از همان لحظه اغازین فعالیت خود همانند یک بخاری گرما تولید میکردند!

با مقالات آموزشی بلدیاب همراه باشید

 

همین دما باعث سردرگمی کاربر و عدم توانایی وی در کنترل دمای کارت گرافیک و به دغدغه‌ی اصلی بسیاری از کاربران بدل شده بود.

سال به سال با پیشرفت تکنولوژی و معماری و همچنین کاهش لیتوگرافی کارت‌های گرافیک، انتظار میرفت مصرف کمتر شده و حرارت نیز کاهش چشمگیری یابد. اما با اینحال همچنان مصرف و دما به همان صورت باقی مانده است. (البته به غیر از کارت‌های گرافیک میان رده و سطح پایین)

عطش قدرت و تولید کارت گرافیک قدرتمند‌تر و نیاز صنعت گیمینگ به کارت گرافیک قدرتمند‌تر مانع این امر شده است. در واقع همان قدر که بهبود معماری و لیتوگرافی باعث کاهش مصرف و حرارت شد، در عوض افزایش فرکانس GPU باعث بازگشت به همان وضعیت سابق شد.

کارت‌های امروزی دیگر همانند قبل نیستند و در فرکانس بسیار بالاتری به فعالیت می‌پردازند. تا جایی که فرکانس هایی که قبلا تنها با خنک کننده LN2 قابل دست یابی بود امروزه به فرکانس‌های پیشفرض این کارت‌ها تبدیل شده اند!

کاهش دما یا کنترل دمای کارت گرافیک باعث افزایش عمر مفید کارت گرافیک و سایر قطعات داخل کیس خواهد شد. چگونه دمای کارت گرافیک خود را کاهش دهیم؟ این سوالی ست که بسیاری از کاربران به آن فکر می‌کنند. برای پاسخ به این پرسش با سخت افزار همراه باشید.

چه دمای برای کارت گرافیک مناسب است؟

این مورد به معماری و مدل کارت گرافیک بستگی دارد.

اما برای کارت‌های گرافیک امروزی حدود 60 الی 65 درجه در وضعیت عالی

• 65 الی 70 درجه عالی
• 70 الی 75 درجه خوب
• 75 تا 80 درجه مناسب
• 80 به بالا در وضعیت نامناسب
• 85 به بالا در وضعیت بحرانی قرار دارد.

البته در این بین GPU هایی هستند که به صورت پیشفرض در محدوده 90 درجه به فعالیت می‌پردازند، همانند :

R9 290 , R9 290X

 

معایب کارکرد کارت گرافیک در دمای بالا چیست؟

• کاهش عمر
• افزایش استهلاک
• گرم‌تر شدن محیط کیس
• خم شدن PCB به مروز زمان و سرانجام لحیم سرد شدن لحیم بین چیپست و پایه‌های موجود در PCB
• احتمال سوختن GPU (البته در کارت‌های امروزی به دلیل استفاده از سیستم‌های محافظی، این امر تقریبا غیر ممکن است)

حال که با دمای نرمال و مضرات دمای بالای کارت گرافیک آشنا شدید، راه حل‌های پیشنهادی را با هم مرور خواهیم کرد.

به جهت ساده‌تر شدن، این آموزش به به دو قسمت راه حل‌های سخت افزاری و نرم افزاری تقسیم بندی شده است.

راه حل‌های نرم افزاری نیاز چندانی به مهارت ندارند و کاربران عادی قادر به انجام آن هستند. راه حل‌های سخت افزاری نیاز به مهارت کافی دارند فلذا برای کاربران عادی توصیه نمی‌گردد.

 

راه حل‌های نرم افزاری برای کاهش دمای کارت گرافیک

 

1- روشن کردن VSync یا همگام سازی عمودی و یا قفل کردن فریم در بازی‌ها بر روی 55 الی 60 فریم در ثانیه :

فرض کنید شما در حال انجام یک بازی کامپیوتری  هستید، در محیط هایی از بازی که نیاز به پردازش کمی دارند سرعت اجرای بازی زیاد شده و بلعکس در برخی نقاط از بازی به دلیل سنگینی پردازش، فریم کاهش پیدا می‌کند. با توجه به این که اکثر مانیتور‌های کاربران دارای نرخ تازه سازی تصویر 60 هرتز در ثانیه هستند، اگر میزان FPS شما در بازی به 60 برسد خواهید دید که تصویر دچار بریدگی یا Tearingمی شود. گویی تصویر در جهت چپ و راست بر روی هم بریده میشود. از جهتی چشم انسان هم عموما فریم بالای 70 را احساس نمیکند پس تکنولوژی VSync برای همین مشکل به وجود آمد.

با فعال سازی این گزینه هرگاه تعداد فریم‌های شما به مرز 60 فریم رسید به صورت خودکار میزان نرخ تازه سازی مانیتور با کارت گرافیک قفل میشود. در واقع VSync بیشتر شبیه به یک کلید قطع و وصل عمل میکند و فریم‌های بیش از 59 FPS را هدر میدهد.

 

2-تنظیم دور فن مجدد یا پروفایل سفارشی فن کارت گرافیک

دفع حرارت از عوامل لازم در عملکرد صحیح و قابل اطمینان در کارت گرافیک می‌باشد که از دیرباز مورد اهمیت کمپانی‌های سازنده کارت گرافیک بوده است . نرم افزار After burner به شما اجازه ساخت یک پروفایل کاملا سفارشی از منحنی از پیش تعریف شده برای سرعت فن‌های کارت گرافیک را می‌دهد که نتیجه آن کنترل بی نقص از RPM فن هاست. شما میتوانید با سفارشی سلزس منحنی دور فن به دما به یک تعادل در دما و تولید نویز برسید. اگر به صدای فن حساس هستید دور فن را کمتر کنید، اگر نویز برای شما اهمیت ندارد، اگر خنکی کارت گرافیک برای شما اهمیت دارد، این قسمت مختص شماست!

کمپانی‌های مختلف هر کدام بر اساس معیار هایی پروفایلی برای فن کارت گرافیک خود در نظر می‌گیرند. به فرض کمپانی msi بیشتر جنبه نویز و صدای کمتر را مد نظر قرار میدهد.

تذکر :

برای طول عمر بیشتر بوش محور فن کارت گرافیک بهتر است دور فن را بیش از 70 درصد تعیین نکنید!

 

3-تغییر فرکانس کارت گرافیک

سرعت هسته کارت گرافیک را با واحدی به نام MHz یا GHz می‌سنجند. این میزان در واقع سرعت خاموش و روشن شدن ترانزیستورها در واحد زمان یا تعداد پالس‌ها در طول مدت یک ثانیه است. به طور مثال 1000 مگاهرتز به معنای 1000 میلیون پالس یا توانایی پردازش 1000 میلیون داده را دارد. هر چه این سرعت بالاتر باشد ترانزیستور‌ها تعداد بیشتری در ثانیه کلاک می‌خورند، در نتیجه مصرف و گرمای تولیدی نیز بیشتر خواهد شد.

حال که با مفهوم کلاک اشنا شدید باید گفت صرف نظر از اینکه ولتاژ کارت گرافیک ثابت باشد، هرچه فرکانس کارت گرافیک بالاتر رود دمای آن نیز بیشتر خواهد شد زیرا کار بیشتری را در  طول یک ثانیه انجام می‌دهند.

کارت‌های گرافیک امروزی با استفاده از دستچین کردن GPU ها، استفاده از مدار تغذیه مناسب معمولا توانایی بالاتری برای افزایش فرکانس دارند، کمپانی‌های مختلف نیز با افزایش فرکانس کارت گرافیک به بالاتر از حد پیشفرض تعیین شده، سعی در افزایش توانایی کارت‌های خود دارند. تا جایی که امروزه کارت‌های گرافیک نسخه‌های G1 ، Xtreme Core ،Kingpin platinium، Lightning دارایی فرکانس‌های بسیار بالایی هستند.

 

4- Power Limit یا powertaget

همان طور که از نامش مشخص است، نوعی محدودیت برای توان مصرفی کارت گرافیک است. معمولا در کارتهای جدید برای کنترل توان مصرفی و حرارت استفاده می‌شود.

در حالت  Power Limit شما با کم کردن این رقم به مقدار منفی به همان درصد باعث کاهش توان مصرفی و حرارتی می‌شوید. در تست انجام شده بر روی کارت گرافیک 7970 با کاهش به 20-، حرارت کارت گرافیک به طور قابل ملاحظه ای کم شد. اما باید در نظر گرفت که با کاهش محدودیت مصرفی وقتی که مصرف کارت گرافیک بیشتر از مقدار تعیین شده شما شود کلاک کارت مدام کم و زیاد خواهد شد. این  کم و زیاد شدن می‌تواند باعث افزایش فریم تایم‌ها بازی شود.

فریم تایم چیست؟

مدت زمانی که طول می‌کشد تا کارت گرافیک یک فریم را رندر کند.

 

راه حل‌های سخت افزاری برای کاهش دمای کارت گرافیک

 

1- استفاده از کیس با فضای مناسب و تهویه خوب 

انتخاب کیس مناسب می‌تواند باعث بهبود فضای نصب شود و همچنین می‌تواند تاثیر مستقیم در دما تک تک قطعات بگذارد. با توجه مصرف و حرارت کارت گرافیک‌های امروزی داشتن یک کیس جادار و مناسب کارت گرافیک، یکی از اولویت هایی ست که کاربران باید  مدنظر قرار دهند. یک کیس با فضای مناسب، باعث گردش بهتر هوا در داخل کیس و خنک‌تر شدن کارت گرافیک می‌شود. استفاده از یک فن بر روی درب کیس برای دمیدن جریان خنک و یک فن مکنده در پشت کیس یکی از راه حل‌های متدول و ابتدایی برای کاهش دمای کارت گرافیک است.

 

2-گرد گیری کیس و کولر کارت گرافیک 

گفته می‌شود هر میلی متر گرد و خاک، حدودا باعث افزایش 5 درجه ای حرارت می‌شود. پیشگیری بهتر از درمان است، برای جلوگیری از ورود گرد و غبار قبل از فن فیلتر نصب کنید. هر یک ماه یا هر چند ماه یک بار کیس خود را با استفاده از بلوبر گرد گیری کنید این کار باعث افزایش طول عمر قطعات و خنکتر و زیباتر شدن سیستم شما می‌شود. با تمیز کردن کیس، شما از بیماری‌های تنفسی نیز پیشگیری می‌کنید، کیس‌های امروزی، خود تبدیل به یکی از ابزار‌های آلودکننده هوای خانه‌ها شده اند.

 

3-بهبود چرخه ورود و خروج جریان هوا در داخل Case 

خنک کننده‌های بزرگ و غول پیکر دلیلی بر خنک سازی بهتر نیست. یک خنک کننده نیاز به دریافت هوای خنک و تازه دارد، این هوا باید در محیط کیس در جریان باشد. همه این رادیاتور‌ها وابسته به دمای محیط هستند و وظیفه آنها انتقال حرارت در سطحی وسیع‌تر است. هدایت جریان هوای خنک از بیرون کیس و هدایت هوای گرم به بیرون میتواند تاثیر محسوسی در کاهش دمای تک تک قعات شما داشته باشد.

 

4-تعویض خمیر سیلیکون 

معمولا کمپانی‌های سازنده قطعات، از خمیر معمولی برای این کار استفاده میکنند، به همین جهت نمی‌توان از حداکثر ظرفیت و قدرت خنک کنندگی خنک کننده‌ها بهره برد. از جهتی خمیر سیلیکون بعد از سپری شدن یک دوره چند ساله خاصیت خود را از دست داده و همانند روز اول قادر به انجام وظیفه نخواهد بود. اگر کارت شما فاقد گارانتی ست و یا برچسبی بر روی پیچ‌های آن وجود ندارد، با خیال راحت می‌توانید پیچ‌های آن را باز کرده و نسبت به تعویض خمیر سیلیکون اقدام کنید. این کار گاها تاثیر 5 الی 15 درجه ای در دمای کارت گرافیک دارد.

 

5- قرار دادن یک فن 8 یا 12 سانتی متری در پشت کارت

شما با قرار دادن تنها یک فن 8 سانتی متری یا 12 سانتی متری، می‌توانید دمای کارت گرافیک ، سطح PCB و مدار تغذیه را کاهش دهید. البته گفتی ست در برخی از کارت‌های گرافیک، این کار باعث کاهش حرارت خود GPU نیز می‌شود.

 

 6- راهکار آخر تعویض کولر کارت گرافیک با مدل‌های آبی یا بادی

تعویض کولر کارت گرافیک معمولا در کارت‌های رفرنس یا مرجع صورت می‌گیرد. این دسته از کارت‌ها معمولا دمای بالاتری، به نسبت مدل غیر رفرنس یا غیر مرجع دارند و همینطور از قیمت کمتری برخوردارند. اگر کولینگ کارت برای شرایط محیطی شما مناسب نیست و شما خواهان کاهش دمای آن هستید، می‌توانید اقدام به خرید کولر جدید متناسب با مدل کارت کنید. توجه کنید این کار باید توسط افراد متخصص انجام شود.

منبع:sakhtafzar